Morfine

Vorige week vrijdag heb ik de kans gehad om te helpen bij de productie van Morfine. Deze opioïde is een belangrijke pilaar binnen Hospice en wordt zeer vaak gebruikt bij onze pijn-lijdende palliatieve patiënten. Hospice heeft hier in Kampala een mini-laboratorium waar de Morfine wordt geproduceerd, deze wordt daarna niet enkel gebuikt binnen Hospice maar wordt ook geleverd aan tal van ziekenhuizen in Kampala.

De morfine komt hier aan in poedervorm waarna wij deze mengen met conserveermiddel en kleurstof (de groene morfine heeft een concentratie van 5mg/ml terwijl de rode morfine een concentratie heeft van 50mg/ml). Vervolgens wordt er water aan dit mengsel toegevoegd om het geheel daarna te filteren door een gespecialiseerd apparaat (het enige exemplaar in Uganda). Eens de filtratie was voltooid hebben we de Morfine gebotteld, gelabeld en in kartonnen gerangschikt. Het was een interessante ervaring om deze productie waar te nemen, al blijft het proces relatief eenvoudig.

De begindosis van morfine (per os!) ligt tussen 2.5-4mg elke 4 uur, met een dubbele dosis voor het slapen gaan. Indien de pijn blijft aanhouden wordt de dosis elke 4 uur verhoogd volgens volgend schema, tot de pijn stopt: 5-10-15-20-30-50mg. Het doel is om de patiënt te verlossen van zijn/haar pijn zonder dat hij/zij zich duizelig gaat voelen. Andere mogelijke neveneffecten zijn nausea, respiratoire depressie en hallucinaties (deze 3 worden zelden gezien bij de patiënten van Hospice), sedatie en constipatie. Deze laatste is een zeer vaak voorkomend probleem bij onze patiënten. Om die reden wordt profylactisch altijd een laxativum voorgeschreven aan patiënten die orale vloeibare morfine nemen, hier is dat Bisacodyl. Daarnaast raden we de patiënt ook aan om veel water te drinken en fruit te eten.

Naast de productie van morfine heb ik vorige week ook een presentatie gegeven aan het ganse multidisciplinaire team over een patiënt die we eerder die week hadden bezocht, dit was één van mijn opdrachten die ik kreeg van de hoofdverpleegster. De patiënt in kwestie die ik had gekozen voor deze voorstelling lijdt aan idiopathische longfibrose en een niet-gediagnosticeerde pijn ter hoogte van haar abdomen. Ze heeft al vele onderzoeken (scans, bloedanalyses, …) achter de rug zonder enig resultaat. Dit kostte haar al veel tijd, geld en energie. Tijdens ons thuisbezoek zei de patiënt ook erg rusteloos te zijn door geen oorzaak (en dus behandeling) te vinden voor haar abdominale pijn. Het leek me dus interessant om haar situatie te schetsen en verschillende invalshoeken te krijgen op haar situatie.
Na de presentatie werd er fel gediscuteerd over de mogelijke oorzaken van het lijden van de patiënt en over hoe wij als team de patiënt het best kunnen verzorgen. Er waren tal van interessante opmerkingen en voorstellen binnen het team, maar de invalshoek van dokter Eddy stak er toch wel boven uit. Hij vertelde ons dat de abdominale pijn misschien te maken kan hebben met de ademhalingsgewoontes van de patiënt. Aangezien deze lijdt aan idiopathische longfibrose kan het zijn dat mevrouw onbewust meer met haar onderbuik (abdomen) ademt in plaats van met haar thorax en hierdoor spierkrampen en -spasmes ontwikkeld. Er werd dus overwogen om aan deze patiënt een spasmolytica voor te schrijven en te observeren als er een verandering was in haar pijn.  

Samengevat was het dus een interessante en gevarieerde week! In de volgende update stel ik uitgebreid een patiënt aan jullie voor.



Eerste week bij Hospice

Mijn eerste week bij Hospice Africa Uganda zit er intussen al op. Hospice is een ngo die zich toelegt op het aanbieden van palliatieve zorgen in verschillende Afrikaanse landen, waaronder Oeganda.

Op de eerste dag kreeg ik een uitgebreide rondleiding doorheen de site en ontmoette ik alle werknemers en vrijwilligers van het team: een warm welkom is hier een understatement! Wat mij meteen opviel was dat de equipe vrijwel enkel bestaat uit Oegandezen uit Kampala, buiten enkele vrijwilligers en mezelf. Dit gaf mij meteen een positief gevoel over de stageplek, die niet zoals vele andere ngo’s en vrijwilligersorganisaties gedelegeerd wordt door personen met weinig kennis over de regio en de lokale bevolking met alle gevolgen van dien.

De site bestaat uit een dagcentrum, een verpleegschool, een apotheek én een lokaal waar morfine wordt geproduceerd. Dit medicijn speelt een belangrijk onderdeel in het controleren van pijn bij patiënten die lijden aan pijn bij ongeneeslijke aandoeningen. In één van de volgende blog updates probeer ik hieromtrent wat meer in detail te gaan.

De ochtend bij Hospice begint ongeacht het dagprogramma met een gebed. Geen gebed zoals wij het voorstellen weliswaar: er zijn percussie-instrumenten aanwezig, er wordt gezongen, en iedereen krijgt de kans om iets te delen indien zij/hij dat wenst. Dit ritueel brengt meteen een leuke sfeer teweeg waarna iedereen met een goed gevoel aan de dag kan beginnen. Deze week waren mijn dagen gevuld met huisbezoeken in de Kampala-regio. Dit gaf mij de unieke kans om palliatieve patiënten te ontmoeten in hun thuissituatie. Het gaat hierbij grotendeels om bedlegerige patiënten die door hun ziekte niet tot bij Hospice zelf kunnen komen. Bij nieuwe patiënten wordt een grondige anamnese afgenomen waar het familiale-, sociale- en spirituele aspect een zeer belangrijke rol spelen. Vele van de patiënten hebben namelijk moeilijk of geen toegang tot gezondheidszorg waardoor de familie en gemeenschap dus een cruciaal element zijn in het totaalaspect van de verzorging van de patiënt. Bij gekende patiënten wordt de evolutie van hun gezondheid opgevolgd en wordt de nodige medicatie bezorgd. Ongeacht de hoeveelheid medicatie/zorgen of sociale status van de patiënt wordt per bezoek een bijdrage van 10000 UGS gevraagd, dit komt overeen met ongeveer 2,50 EUR. Zoals ik had verwacht zijn de meeste patiënten die wij bezoeken van een lagere sociale klasse. Dit betekent dat de ruimte waar de patiënt leeft heel beperkt is (meestal 1 of 2 kleine kamers waar net een matras in past en een woonkamer die net wat groter is). Meestal zijn de kamers van de patiënten zeer donker, slecht verlucht, vochtig en warm. Het spreekt dus voor zich dat dit alles behalve ideale condities zijn voor de patiënten.

Per dag zien wij gemiddeld 4 patiënten. Dit lijkt weinig maar er zijn 2 belangrijke factoren waardoor dit makkelijker te begrijpen is. Ten eerste kunnen we de meeste patiënten slechts 1 keer om de 2 weken of 1 keer per maand bezoeken en nemen we dus uitgebreid de tijd om naar de patiënt te luisteren en aan zijn of haar wensen te voldoen. Daarnaast vertragen het druk verkeer en de kleine hobbelige wegen onze verplaatsing van en naar de patiënt.

Nu dat jullie een globaal beeld hebben van Hospice zal ik volgende week een patiënt voorstellen zodat jullie een beter zicht krijgen van het leven van een palliatieve patiënt in Kampala.

Piloot

Na een lange vlucht met een korte tussenstop in Caïro ben ik maandagochtend in de vroege uurtjes goed en wel aangekomen in Oeganda. Bij het verlaten van het luchthavengebouw werd ik meteen gegroet door een hoop taxichauffeurs en enkele verfrissende regendruppels. Koud wordt het hier niet, dus regen op elk moment van de dag (of nacht) kan verassend aangenaam zijn.

Om tot in Kampala te geraken opteerde ik uiteindelijk om een lokaal minibusje te nemen vanuit Entebbe. Lokaal minibusritje betekent wachten tot elk mogelijk plekje gevuld is om vervolgens als een blik sardientjes door de straten en tussen de andere voertuigen heen en weer te slingeren aan een zo ‘n hoog mogelijke snelheid. Ah, het heeft toch zijn charmes als je het mij vraagt!

Eens aangekomen in Kampala ben ik met pak en zak op een Boda (lokale mototaxi) geklommen om uiteindelijk op mijn verblijfplaats te arriveren. Voor de geïnteresseerden: Het adrenaline-gehalte van deze laatste étappe overtrof met gemak het minibusritje.

Tijdens de eerste dag ben ik vooral veel gegroet en geholpen. Oegandese simkaart hier, adapter daar, … met de hulp van de locals ging alles vlotter dan verwacht. Na de praktische inkopen ben ik vervolgens het stadscentrum gaan verkennen om de sfeer wat te absorberen vóór het avondmaal… Overweldigend prachtige chaos! Zo zou ik het misschien het best kunnen omschrijven. Ik had me tientallen mogelijke scenarios ingebeeld vóór mijn vertrek waarvan uiteindelijk geen enkele nog maar een beetje aanleunt bij de realiteit.

Na het avondmaal en wat geklets met mijn kamergenoten ben ik uiteindelijk met een overweldigend maar goed gevoel in slaap gevallen.

Ps: morgen (dinsdag) is mijn eerste dag bij Hospice, mijn stageplek voor de komende weken.